H1 – Inleidende informatie

Hoofdstuk 1: Landgoed Schellerberg


In de luwte van de stad

Het Landgoed Schellerberg ligt in de gemeente Zwolle, zuidelijk van

het grote uitbreidingsplan Zwolle-Zuid. Schellerberg maakt deel uit

van de buurschap Schelle dat in het oosten wordt begrensd door

de buurschappen Oldeneel en Ittersum en in het westen door de

buurschap Spoolde. Historisch gezien is de kern van Schelle gele-

gen op en rond het rivierduin bij de splitsing van de Schellerberg-

weg en de Kleine Veerweg.

Schelle 

De betekenis van het woord ‘schelle’ of ‘schelne’ is lange tijd een

raadsel geweest, maar de naam is etymologisch verwant met het

Engelse ‘shallow’ dat ondiep of doorwaadbaar betekent. Het ach-

tervoegsel -berg in Schellerberg duidt op het rivierduin waarop het

Landgoed is gesitueerd. Tot in de negentiende eeuw werd gespro-

ken over ‘Schellen berg’ in plaats van Schellerberg.

 

De aanwezigheid van het Landgoed heeft er zeker toe bijgedragen

dat er tussen stad en IJssel een zogenaamde ‘groene buffer’ is ont-

staan, waar het heerlijk uitwaaien is voor de bewoners van het

nieuwe stadsdeel. Had het Landgoed er niet gelegen, dan zouden

er weinig belemmeringen zijn geweest om de nieuwbouw tot aan

de IJsseldijk door te zetten. In zekere zin mag Schellerberg de

plannenmakers van de Nederlandse Spoorwegen dankbaar zijn.

De ligging van het NS-station en de diverse spoorlijnen vormden in

de jaren vijftig en zestig van de twintigste eeuw nog een te grote

barrière voor stadsuitbreiding ten zuiden van Zwolle, hoewel dit

gebied relatief dicht tegen het centrum aan ligt. Om een zuidelijke

stadswijk toegankelijk te maken voor het verkeer moesten er diver-

se spoortunnels aangelegd worden. Dit ging de financiële draag-

kracht van de stad in de jaren vijftig en zestig ver te boven. Indien

er toen wél tot uitbreiding was besloten, dan had het er slecht voor

Schellerberg uitgezien. In die tijd had men namelijk nog geen oog

voor natuurschoon, om nog maar te zwijgen over het respecteren

van historische waarden. Aan de gedachte om een particulier land-

goed binnen de gemeentegrenzen te sparen zouden waarschijnlijk

weinig woorden vuil gemaakt zijn. Vanaf de zijde van de IJssel

kwam de dreiging voor Schellerberg van het ‘plan Dudok’. Dit, niet

uitgevoerde plan uit de jaren vijftig, voorzag er in dat er op het

grondgebied van Schelle een industrieterrein zou komen met drie

insteekhavens. Eén er van zou in de tuin van Schellerberg komen

te liggen.

Vervolg

Inmiddels is die Zwolse nieuwbouwwijk er wel gekomen. In de

jaren tachtig en negentig van de twintigste eeuw is er gebouwd aan

Zwolle-Zuid: er waren 10.000 huizen voor 25.000 inwoners nodig!

Gelukkig is er momenteel het inzicht dat het gebied langs de IJssel

te waardevol is om op te offeren aan woningbouw. De IJssel vormt,

samen met de uiterwaarden, een onderdeel van de Ecologische

Hoofdstructuur. Dat is een netwerk van groene verbindingszones

over heel Nederland, waardoor het voor plant en dier gemakkelijker

is zich te handhaven en zich te verspreiden. De grote rivieren vor-

men een belangrijke schakel in dit netwerk. Deze ontwikkeling in

het denken van de beleidsbepalers is er de hoofdoorzaak van dat

Schellerberg nog steeds op de kaart te vinden is.

 

Aan de huidige bewoners van het Landgoed de taak om het bezit

‘als een goed rentmeester’ over te dragen aan volgende genera-

ties. Dit betekent dat er een evenwicht gezocht moet worden tus-

sen de verhoging van de rentabiliteit, de maatschappelijke functie

van het Landgoed en de bescherming van het privé-leven van de

bewoners. Handhaving van de kleinschaligheid, het historische

karakter van Schellerberg en de bescherming van natuurwaarden

vormen daarbij de hoofdzaak.